Margarine, hit of shit? #1: Van zaadje tot kuipje

Ik kan het me helemaal voorstellen als je je wenkbrauwen hebt opgetrokken bij het lezen van de titel van dit artikel. Ik moet eerlijk bekennen dat ik er ook lang, maar dan ook echt láng over na heb moeten denken toen Becel me een mailtje stuurde of ik met ze samen wilde werken. Ik heb nooit onder stoelen of banken geschoven dat ik niet zo’n fan ben van margarine en dat ik het nooit in huis heb. Ik ben pro roomboter en gebruik dit dan ook altijd in zoete baksels maar ook om te braden. Iedere keer dat de vraag werd gesteld of roomboter vervangen kon worden door margarine beantwoordde ik dan ook steevast met ‘nee, dit ga je zo erg merken aan de smaak!’ Toch zijn jullie degene geweest die me een beetje hebben doen bijdraaien van deze standvastigheid. Na een artikel van 2,5 jaar geleden waarin ik me negatief uitte over margarine kreeg ik namelijk héél vaak (terecht!) de opmerking dat margarine helemaal niet zo verkeerd is. Zo zijn de meeste margarines bijvoorbeeld 100% plantaardig, lactose- en glutenvrij waardoor het voor vegetariërs, veganisten en mensen met een intolerantie geschikt is. Ik kwam erachter dat velen van jullie om deze reden het product standaard in huis hebben en tja… dat snap ik ergens dan ook wel weer. Mijn ouders hebben het product trouwens ook altijd in huis en zelf at ik het altijd op plakjes ontbijtkoek.

Voorzichtig krabbel ik dus een beetje terug en schaaf ik mijn negatieve mening over margarine een beetje bij. Neemt echter niet weg dat ik nog steeds sceptisch ben en me afvraag of het echt zo’n goede vervanger is en of er überhaupt iets lekkers mee te maken valt. Dat moet ik namelijk eerst nog maar eens zien. Wel heb ik besloten om in te gaan op het verzoek van Becel en me te verdiepen in hun producten. En dat pakken we grondig aan in het komende halfjaar. Zo ga ik helemaal aan het begin van het proces starten om te kijken waar de ingrediënten uit margarine vandaan komen en waarom de specifieke ingrediënten (ook degene waar vraagtekens bij worden gezet!) worden toegevoegd. Van de koolzaadvelden in Groningen tot aan het uiteindelijke product zoals het in de supermarkt ligt en bij velen van jullie thuis. Maar dat niet alleen. Ik onderwerp de producten van Becel aan een ultieme baktest: wat zijn de merkbare verschillen tussen het gebruik van Becel, roomboter en olie, waarom gebruiken de consumenten die al járen margarine gebruiken nou precies margarine en, misschien is dit nog wel het allerleukste, hoe maak je deze zélf plantaardige spread thuis?

Kortom: het komende halfjaar stort ik me volledig op margarine. Niet per se om iedereen direct te overtuigen dat het zo’n fantastisch product is want daar moet ik eerst maar eens achterkomen natuurlijk, maar wel om wat meer kennis te vergaren rondom dit product. Want is het zo slecht zoals de tegenstanders beweren? Zit het boordevol troep en zo ja, waarom in vredesnaam? En kun je simpelweg beter voor roomboter gaan of is margarine uiteindelijk toch een goed alternatief? We gaan het zien…

Plantaardige mix

Ik gaf het laatst al even aan in mijn Eten met PDS artikel dat ik meer plantaardig wilde gaan eten om te kijken of dit een positief effect zou hebben op mijn buikkrampen. De samenwerking met Becel komt dus op het perfécte moment want de margarineproducten van Becel worden gemaakt met een mix van plantaardige oliën van zonnebloemzaad-, lijnzaad- en koolzaadolie. Deze oliën bevatten Omega 3 en Omega 6, beide vetzuren die het menselijk lichaam niet zelf kan aanmaken, maar wel nodig heeft.  Bovendien houden deze Omega-vetzuren het cholesterolgehalte in het bloed in stand. De meeste plantaardige oliën bevatten voornamelijk onverzadigde vetten, in tegenstelling tot voornamelijk verzadigde vetten in dierlijke producten. De Gezondsheidsraad raadt aan om zoveel mogelijk verzadigde vetten te vervangen voor onverzadigde vetten voor het behoud van een gezond cholesterolgehalte in je bloed. Ook heeft het produceren van plantaardige producten een lagere impact op het milieu. Voor het maken van plantaardigde spreads wordt een derde van de CO² uitgestoten ten opzichte van het proces om roomboter te maken.

Van zaadje tot kuipje

We kunnen allemaal een beeld vormen bij het maken van roomboter. Even kort en makkelijk gezegd: boter is hetgeen dat overblijft wanneer room te lang wordt opgeklopt.

Hoe margarine wordt gemaakt is een heel ander verhaal. Margarine is natuurlijk plantaardig, dus daar komt geen room bij kijken en zaadjes kun je opkloppen wat je wil – er zal niet veel gebeuren. Voor de basis van de margarineproducten van Becel worden zonnebloem, lijnzaad en koolzaad gebruikt. Koolzaad zie je hierboven op de foto; wellicht dat je zelfs wel eens langs de snelweg hebt gezien.  In mei staat de grond vól met prachtige gele bloemen: koolzaadbloemen. De bloemen drogen na een relatief korte tijd weer uit en dat is het moment waarop de zaden geoogst kunnen worden. Bij zonnebloempitten en lijnzaad is dit ongeveer hetzelfde. Het mooie koolzaadveld op de foto ligt in Groningen trouwens, bizar dat ons eigen kikkerlandje zo mooi kan zijn toch?

Na de oogst worden de zaden gescheiden van de bloemen en klaargemaakt voor persing. Door de zaden te persen en te malen komt er een grote hoeveelheid van de natuurlijke oliën vrij. Je kunt je voorstellen dat er altijd wat olie achterblijft in de zaden. Daarom worden de membranen van de zaden voor de persing losgeweekt in een organisch oplosmiddel. Hierdoor worden de zaden optimaal benut. Na de extractie van de olie uit de zaden wordt het organische middel verwijderd uit de plantaardige olie door de olie te destilleren. Klinkt wellicht een beetje chemisch, is niet per se negatief. Bij destillatie wordt de olie namelijk verwarmd waardoor het oplosmiddel verdampt en zo gescheiden wordt van de olie. Het oplosmiddel kan daarna opnieuw gebruikt worden voor de volgende extractie- en destillatieronde. Best duurzaam dus.

Na de persing is de olie die je overhoudt nog troebel en daarom is het belangrijk dat de olie gezuiverd wordt. Zuiveren draagt ook bij aan een betere smaak van de olie.

Tot zover het verhaal van de zaadjes die omgezet worden in olie. Helder toch?

Andere ingrediënten in margarine

Naast zonnebloem-, lijnzaad- en koolzaadolie zitten er nog een paar ingrediënten in margarine en dát is vaak hetgeen waar mensen over struikelen. En heel eerlijk? Dat deed ik ook. Waarom zou je in vredesnaam nog toevoegingen aan een natuurlijk product doen? Gelukkig kon Becel me per toegevoegd ingrediënt precies uitleggen waarom het wordt gebruikt:

• Palmolie: wordt gebruikt voor de structuur en smeuïgheid van het product. Duurzaamheidsvechters zullen wellicht direct gaan stuiteren want ‘palmolie is helemaal niet zo duurzaam!’. Upfield is aangesloten bij de ronde tafel voor duurzame palmolie (RSPO), wat betekent dat zij zich inzetten voor duurzame palmolie. Bovendien is de opbrengst van palmolie erg groot. Het brengt per hectare per jaar bijvoorbeeld gemiddeld zeven keer meer palmolie op dan soja.
• Water: wordt toegevoegd om een verantwoorde vetinname per portie te garanderen en margarines met verschillende vetpercentages te creëeren.
• Emulgator: is noodzakelijk om het water en de vetten te laten mengen. De emulgator in Becelproducten is natuurlijke lecithine uit de zonnebloemzaden.
• Citroenzuur: wordt toegevoegd om de oliën houdbaar te houden (denk aan een avocado die anders bruin wordt wanneer je geen citroensap toevoegt) en om de smaak iets te neutraliseren.
• Caroteen: zorgt voor een mooie, egale kleur van het product maar levert ook Vitamine A.
• Vitamines: voornamelijk Vitamine D omdat de plantaardige oliën al van nature rijk zijn aan Vitamine E en de caroteen zorgt voor Vitamine A.
• Zout: dit wordt soms toegevoegd. Als dit het geval is vind je vaak een kleine hoeveelheid terug voor de smaak. Snap ik, roomboter wordt ook lekkerder met een snufje zout.

Ik moet zeggen: dit valt me best mee. Ik had namelijk in eerste instantie verwacht dat er troep in de producten van Becel zou zitten maar feit is dat er eigenlijk uitsluitend ingrediënten worden gebruikt die ook daadwerkelijk noodzakelijk zijn. Meevallertje.

Conclusie

Tot zover mijn eerste fase in het onderzoek naar margarine. Na uitgebreide gesprekken met diverse verantwoordelijken voor Becel, het bezoek aan het koolzaadveld en de boer aldaar ben ik voorzichtig positief verrast. Het is dus een feit dat bijna alle margarineproducten van Becel 100% plantaardig zijn en dat vind ik een prettig gegeven. Toch ben ik wel benieuwd naar de processen die bij het maken van margarine gepaard gaan. De core-ingrediënten mogen dan wel natuurlijk zijn, hoe zit het met de productie? Om daar achter te komen ga ik een bezoekje brengen aan de fabriek, maar daar lees je de volgende keer meer over.

Bewaar deze informatie op Pinterest!

Deze informatie opslaan zodat je het altijd nog even kunt teruglezen? Bewaar dan onderstaande foto op een van jouw Pinterestborden!

In samenwerking met Becel