HBO vs Universitaire thuisstudie, wat zijn de verschillen?

Een tijdje geleden kreeg ik van een lezer een berichtje dat hij, naast zijn gezin en fulltime baan weer is gaan studeren. Dit berichtje stuurde hij naar aanleiding van mijn posts over het weer gaan studeren als dertiger. In de comment gaf hij ook direct aan dat het jammer is dat ik er niet meer (zoveel) over schrijf en ik moet eerlijk bekennen: daar zit zeker een punt in! Inmiddels ben ik al ruim 1,5 jaar weer aan het studeren en met name de laatste maanden heb ik er niet heel veel meer over verteld. En ik denk dat ik wel weet hoe dat komt: het studeren zit er bij mij zo ingebakken inmiddels, het is zo’n vast onderdeel geworden van mijn weekroutine… Ik denk er simpelweg niet eens meer over na dat dit voor buitenstaanders nog wel eens ‘bijzonder’ kan zijn. Maar het berichtje bracht me aan het denken, dus vandaar het artikel van vandaag. Begin 2022 ben ik gewisseld van een HBO opleiding naar een universitaire thuisstudie en het leek me leuk om daar mijn ervaringen over te delen.

Van HBO naar de universiteit, waarom?

Begin 2021 begon ik met de studie Toegepaste Psychologie bij NTI. Over het waarom daarachter kun je hier meer lezen en daar vertel ik je ook wat meer gedetailleerd over de opleiding bij NTI. Voor het maken van een studiekeuze had ik al naar de Open Universiteit gekeken, de enige universiteit waar je een universitaire thuisstudie kon volgen, maar op het moment dat ik voor de keuze wel of niet weer gaan studeren stond, zag de OU eruit als teveel van het goede. Je moet begrijpen dat het 10 jaar geleden was dat ik voor het laatst een studieboek had opengeslagen en ik moest eerst maar eens bekijken hoe het zou gaan bevallen: het combineren van een gezin met werk en een studie.

Bovendien wist ik ook nog niet zo heel goed wat ik nou preciés wilde. Ja, ik was ervan overtuigd dat ik de kant van de psychologie op wilde, maar wat precies dat was nog een beetje wazig.

Tel daarbij op dat ik al eens eerder een HBO opleiding succesvol had afgerond maar nog nóóit een universitaire studie heb gedaan en de keuze voor NTI was al vrij snel gemaakt. Het leek me een veilige optie, goed te doen en een ideale manier om het vakgebied te ontdekken.

En dit bleek ook zo te zijn! De opleiding Toegepaste Psychologie bij NTI vond ik te gek. Ik slaagde glansrijk voor alle tentamens, vond de leerstof ontzettend interessant en ik vond – opvallend genoeg – het studeren ook heel goed in te passen in mijn weekschema. Maar het feit dat mijn interesse voor dit nieuwe vakgebied zo diep ging, smaakte ook wel naar meer. Na ongeveer driekwart jaar wist ik 100% zeker dat psychologie het vakgebied is waarin ik verder wilde gaan. En toen begon het te kriebelen, zou ik dan tóch niet naar de universitaire studie moeten kijken? Dat kijken deed ik en heel voorzichtig merkte ik dat mijn enthousiasme alleen maar groter werd. Direct overstappen vond ik echter geen optie, dat zou zonde zijn van de maanden die ik bij NTI had doorgebracht. Ik besloot eerst mijn propedeuse te halen bij NTI zodat ik, voor het geval de studie Psychologie bij de Open Universiteit het toch niet helemaal zou zijn (om welke reden dan ook), altijd nog weer terug kon en kon verder gaan met het tweede jaar.

Maar die buffer inbouwen bleek achteraf niet nodig. Sinds januari 2022 studeer ik aan de Open Universiteit. Inmiddels ben ik voor vier vakken geslaagd en vind ik het fantástisch.

De opleiding psychologie bij de Open Universiteit

De opleiding Psychologie bij de Open Universiteit is een volwaardige universitaire opleiding. Het werkt dan ook hetzelfde als iedere andere psychologie opleiding bij iedere andere universiteit: je studeert twee jaar voor je propedeuse, gevolgd door nog eens vier jaar om je bachelor te houden. De bachelorperiode sluit je af met een bachelorthesis. Na de bacheloropleiding heb je de keuze om door te gaan voor diverse masters.

Vrijstelling
Het voordeel bij de OU is dat je recht hebt op vrijstelling als je al een (niet relevante) opleiding hebt afgerond. Ik ben in 2012 voor het eerst afgestudeerd en die ervaring mag ik dus meenemen naar de OU. In de praktijk komt dit erop neer dat ik vrijwel de hele vrije invulling van de opleiding vrijgesteld heb gekregen. Dit scheelt me een jaar aan studeren en dat is natuurlijk fijn! Hoewel ik geen duidelijk einddoel voor ogen heb als we kijken naar de studietijd hoor. Het belangrijkste voor mij is dat ik het goed kan blijven volhouden naast een gezin en mijn werk en niet dat ik alles zo snel mogelijk heb afgerond.

Cursussen/modules
Als je kijkt op de website van de OU dan lijkt het alsof ze werken met vaste studiejaren en dat je enkel kunt starten in september of februari. Dat is niet het geval! Een groot aantal van de modules kent een vast startmoment maar dit betekent niet meer dan dat je je voor die tijd moet hebben ingeschreven op het vak. Het is prima om je in te schrijven voor een module die start op 1 september om er vervolgens pas half oktober mee te beginnen. Een beetje gek en het zorgt ervoor dat je vooral héél goed moet plannen en moet kijken wanneer je je voor welk vak kunt inschrijven. Maar in de praktijk ben je nog altijd heel flexibel met invulling geven aan je (studie)tijd.

Kosten
Het grote verschil ten opzichte van het NTI is dat je bij de OU niet per maand betaalt maar per ‘cursus’/module. Zo heb je de vrijheid om te studeren wanneer je wil en zou je eventueel dus ook eerst een module kunnen proberen voordat je besluit verder te gaan. Dankzij deze manier van factureren zie ik ook veel werkenden een losse cursus volgen in plaats van de hele opleiding.

Studeren aan de OU is wel heel duur, laten we heel eerlijk zijn. Het is een flinke hap uit mijn portemonnee eens in de zoveel tijd maar ik zie het als investeren in mijn toekomst. Ik snap echter hierdoor wel dat het volgen van een universitaire thuisstudie niet voor iedereen haalbaar is.

Door Corona had ik vorig jaar nog de mazzel dat de studiekorting kon worden toegepast, dat is momenteel niet meer het geval. Bovendien heb ik al eens een opleiding afgerond waardoor ik instellingsgeld moet betalen in plaats van het wettelijke collegegeld. Ter illustratie: de opleiding Psychologie kost gemiddeld €108,78 per studiepunt aan instellingsgeld (€65,89 is het wettelijke collegegeld – wat een verschil hè!). Het eerste vak dat ik volgde, Inleiding in de Psychologie, omvatte 10 studiepunten en kostte dus €1.088 om te volgen. Dit is inclusief lesmateriaal, toegang tot de online leeromgeving, support door docenten en drie tentamenkansen. Volg je de jaarplanning dan ben je per jaar iets meer dan drieduizend euro kwijt.

Kortom: het gaat er even een beetje anders aan toe dan bij NTI. In het begin vond ik dat even wennen, maar inmiddels weet ik niet meer beter.

HBO vs Universitaire thuisstudie, wat zijn de verschillen?

Maar wat zijn nou de échte verschillen tussen de twee? Laat ik voorop stellen dat veel van onderstaande punten gebaseerd zijn op mijn eigen ervaringen. Wat voor mij geldt hoeft natuurlijk niet voor jou te gelden!

Wat kun je met beide studies?
Het belangrijkste verschil zit ‘m natuurlijk in hetgeen je uiteindelijk kunt gaan doen met beide studies.

De opleiding Toegepaste Psychologie bereid je op een hele allround manier voor op het werkveld. Je kunt werkelijk alle kanten met de opleiding op. Zo kun je recruiter worden voor organisaties, je kunt gezondheidsvoorlichter worden of hulpverlener in een verslavingskliniek, assistent van een psycholoog of reïntegratiecoach. Het belangrijkste is echter: je kunt geen psycholoog worden met alleen de opleiding TP!

Met het afronden van de bachelorfase én de masterfase van de universitaire opleiding ben je basispsycholoog. Je kunt dan psycho-educatie (voorlichting en advies) geven aan cliënten, diagnostisch onderzoek uitvoeren en als mede-behandelaar trainingen en behandelingen geven. Je bent echter nog geen hoofdbehandelaar en mag als basispsycholoog nog niet zelfstandig behandelingen geven of diagnoses stellen. Daarvoor is een vervolgopleiding noodzakelijk.

Kortom: met TP kun je werkelijk álle kanten op maar zul je nooit een behandelaar worden die diagnoses kan stellen. Met de opleiding psychologie kun je ook veel kanten op maar met die laatste zul je wel meer in de geestelijke gezondheidszorg blijven. Bovendien heb je een makkelijke(re) route naar een eventuele vervolgopleiding tot bijvoorbeeld Klinisch Psycholoog.

En inhoudelijk?
Inhoudelijk zijn de verschillen ook zeker merkbaar tussen de twee. Om een paar punten te noemen:

• De lesstof van de universiteit is een stuk ingewikkelder. Bij het NTI waren al mijn lesboeken in het Nederlands; bij de universiteit is een groot aantal in het Engels. Dat draagt wel een beetje bij aan de moeilijkheidsgraad. Het is één ding om een Engels boek te lezen, het is iets heel anders om vakboeken en terminologie in het Engels te lezen.
• Tel daarbij op dat de tentamens bij de universiteit wél volledig in het Nederlands zijn, ook als de lesstof in het Engels is, en de verwarring is een beetje compleet. De OU helpt je wel een beetje door zowel Engelse en Nederlandse termen te gebruiken, maar het vergt soms wel wat meer van je om iets in het Engels om te buigen naar iets dat gebruikelijk is in het Nederlands.
• De tentamens zijn anders. Bij het NTI had je, naast het schrijven van papers, een variatie tussen tentamens met meerkeuze vragen en open vragen; bij de OU is vrijwel alles meerkeuze. Met uitzondering van de vakken waar je papers voor schrijft uiteraard.
• Maar dat meerkeuze is niet per definitie makkelijker: de tentamens aan de universiteit zijn zéér gedetailleerd. Maar echt héél gedetailleerd; ze kunnen maar zo iets vragen over een onderwerp dat slechts in één regel in het boek staat genoemd. Bij NTI draaide het meer om de hoofdlijnen en het snappen van concepten, bij de OU moet je het héle boek kennen, inclusief alle details en moet je niet alleen de stof begrijpen maar ook kunnen toepassen. Andere koek dus en het vergt een hele andere leerstrategie. Bij de OU krijg je dan wel weer drie tentamen kansen i.p.v. 1 bij de NTI voordat je extra moet betalen.

Doordat de lesstof wat ingewikkelder is en de tentamens gedetailleerd, ben ik iets meer tijd kwijt aan studeren dan bij de NTI. Waar ik bij NTI soms twee hoofdstukken op een avond kon doorspitten, ben ik bij de OU soms met één hoofdstuk twee avonden bezig.

Kortom: een universitaire thuisstudie vind ik echt even andere koek dan een hbo-studie. Maar juist die intellectuele uitdaging is wat het leuk maakt vind ik. Tel daarbij op dat alles dat ik leer rete-interessant is en je hebt een win-win situatie te pakken. Dus ik zit de komende jaren nog wel even op mijn plekje.

Vragen? Je mag me altijd even een berichtje sturen, bijvoorbeeld een DM via Instagram.