Gelderse Streekgids #9: Hanzestad Elburg

Wauw jongens, het is gewoon alweer tijd voor de laatste Gelderse Streekgids van dit jaar. Kun je het geloven? De afgelopen vijf weken heb ik vijf verschillende Hanzesteden bezocht en het was me toch leuk. Toen ik vorig jaar de Gelderse streken mocht ontdekken was ik al mega enthousiast, maar deze Hanzesteden vond ik misschien nog wel een tikkeltje leuker. Wat een charmes hebben deze steden toch, stiekem ben ik er best een beetje verliefd op geworden. Als laatste Hanzestad was dit jaar Elburg aan de beurt, een stad die mij zeker niet onbekend is. Als klein meisje werd ik door mijn ouders regelmatig meegesleurd in de zomer, zeker op dagen dat er een braderie in de stad werd gehouden. Toen ik klein was vond ik er natuurlijk niet zoveel aan, maar om als volwassene terug te mogen keren naar Elburg vond ik alleen maar leuk. Want wat een pittoreske stad is dit zeg, wauw. Met 350 x 270 meter is Elburg alles behalve groot te noemen maar je raakt niet uitgekeken in de kleine straten en steegjes. En laten we ook vooral de vele evenementen niet vergeten die Elburg rijk is. Vervelen hoef je je hier zeker niet!

Elburg

Elburg is een Hanzestad die net een tikkeltje anders is dan de andere steden die ik heb bezocht. Het meest opvallende is al dat de kerk niet in het midden van de stad staat. De legende gaat dat de hertog van Elburg nog lang niet klaar was met het bouwen van de stad maar dat de stad zoals hij nu is, slechts een vierde van het totaal beoogde oppervlakte beslaat. Uiteindelijk zou de kerk bij het voltooien van de hele stad dan ook in het midden hebben gelegen, maar zover is het nooit gekomen. Als je in Elburg loopt waan je je echt even in de Middeleeuwen, het voordeel van een stad die ooit zo arm was: er is nooit geld geweest om te vernieuwen en daar worden nu de vruchten van geplukt. Smalle straatjes, keitjesstoepen (hier moet je echt even op letten, niet aan de gevels van de gebouwen maar aan de stoepen voor de gebouwen kun je zien wat er vroeger heeft gezeten), kleine doorkijkjes, stadsmuren die nog deels overeind staan. Elburg is echt een plaatje, vooral in de zomermaanden.

Gelukkig is de stad ook zeker het bezoeken waard in de wintermaanden. Hoewel het op doordeweekse dagen dan een stuk rustiger is in de stad, mag je een evenement als Winter in de Vesting bijvoorbeeld niet overslaan. Heel Elburg is twee dagen lang in rep en roer, overal staan kerstkraampjes en worden toneelstukjes opgevoerd, onwijs gezellig. Ga je liever in de zomermaanden dan kun je genieten van braderieën, gezellige terrasjes en bovenal veel vertier.

Tot 1932 lag Elburg aan de Zuiderzee waardoor het een echt vissersstadje was. Toen de Afsluitdijk werd aangelegd maakte de visserij plaats voor andere beroepen, maar de oude botters in de haven herinneren nog aan de goede oude tijd. In de zomermaanden kun je als toerist meevaren op deze oude houten vissersboten.

Hoe klein Elburg ook is, er zijn zat plekjes waar je echt even langs moet en die met recht het omrijden waard zijn. Tijd voor een lijstje hotspots!

Hotspots

De Plantage

Na jaren als stomerij te hebben gediend werd in een pandje aan de Bloemstraat in Elburg in 2009 De Plantage geopend, een delicatessenzaak waar de geur van thee en chocolade je al tegemoet komt zodra je de deur open doet. De Plantage is echt zo’n zaak waar je rustig een kopje koffie met huisgemaakte(!) Arretjescake moet nuttigen terwijl je even rustig het hele assortiment van de winkel bekijkt. Want dat is me nogal wat! Bonbons van Visser chocolade uit Limburg, koffie van Mocca D’or, olie en azijn van Foodelicious, prachtige kruiden en specerijen… Je kunt het zo gek niet bedenken of De Plantage heeft het wel. Een ideale winkel om culinaire cadeautjes te scoren. Voor jezelf of voor anderen. Een hele fijne plek om even te ontsnappen aan hectiek en je onder te dompelen in culinaire heerlijkheden.

De Plantage, Bloemstraat 20

Museum Elburg

Als je iets meer over de rijke historie van Elburg wilt weten dan ben je in het museum aan het goede adres. Gelegen in het oude klooster van de stad is alleen het pand al een reden om het museum te bezoeken. Verzeker je van een bezoekje aan de kelder van het museum, hier staat namelijk een maquette van de hele stad. Deze maquette is gemaakt van hout en helemaal met de hand vervaardigd. Er is maar liefst 10 jaar over gedaan om de hele maquette compleet te krijgen, wauw! In het museum vind je verder bijzonder veel overblijfselen uit vroegere tijden. Ook mooi: op de zolder van het museum vind je een schandbank, nog bijna helemaal intact. Op deze bank werden wetsovertreders in de Middeleeuwen ter schande gezet, vlak voordat ze berecht zouden worden. In de bank staat nog een tekst welke in de Middeleeuwen door een van de berechten in het hout werd gekrast. Bizar toch, dat iets dat zó oud is nog zo goed bewaard is gebleven? Het museum staat vol met dit soort pareltjes. Heel interessant om te zien.

Helemaal op de bovenste verdieping is een kapperszaak nagebouwd. Hier kun je als museumbezoeker plaatsnemen in een van de stoelen. Via de spiegel vertelt de kapper je vervolgens verhalen over vroegere tijden.

Tip: neem wel even een plattegrond van het museum mee en houd je aan de route die hierop vermeld staat, je verdwaalt namelijk zo in het gebouw.

Museum Elburg, Jufferenstraat 8

Restaurant de Haas

Restaurant de Haas is in Elburg echt een begrip. Ze noemen zichzelf het meest veelzijdige restaurant uit de regio en daar kan ik me inderdaad wel iets bij voorstellen. Je kunt er terecht voor koffie lunch, diner, feestjes… noem het maar op. Met 6 verschillende zalen is het een gigántisch horecapand en het is er, zeker in de zomermaanden, knettertje druk. Ook fijn: op warme dagen heeft het café een uitgebreid terras aan de winkelstraat, da’s toch lekker zitten. Gelukkig is het ook binnen prima vertoeven. Het enige lastige: zie maar eens een keuze te maken uit het enorm uitgebreide menu. Uitdaging wel hoor! Op aanraden ging ik voor de satéspies en dat was zeker niet verkeerd. Gigantisch groot en prima te delen met z’n tweeën, maar wel erg lekker.

Restaurant de Haas, Jufferenstraat 21

Zandverhalen

Ik heb er lang over nagedacht hoe ik een hotspot als Zandverhalen moet uitleggen, maar dat is bijna niet te doen. De naam zegt het al een beetje maar Zandverhalen is één van ’s werelds grootste binnen-zandprojecten. Zandsculpturen zijn het, maar dan van gigantisch formaat en in tegenstelling tot alle tijdelijke evenementen rondom dit soort sculpturen, zijn de sculpturen bij Zandverhalen allemaal in een grote loods gemaakt. Tijdens een wandeling door de immens grote hallen van Zandverhalen word jou op kunstzinnig wijze meer bijgebracht over de Bijbelse verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament. Denk hierbij alsjeblieft niet dat het enkel geschikt is voor religieuzen. In tegendeel zelfs! Ik heb zelf weinig met de Bijbel maar ik keek mijn ogen uit. De artiesten die verantwoordelijk zijn voor de sculpturen hebben niet alleen gebruik gemaakt van zand (4000m3!) maar ook van andere (natuurlijke) materialen. Denk aan oude sluisdeuren die dienen als doorgangen tussen de verschillende hallen, olijfbomen van honderden jaren oud, oude botters, beeldhouwwerken… Het is onbegrijpelijk wat in de loodsen van Zandverhalen is gemaakt. Prachtig en absoluut iets dat je gezien moet hebben.

Mocht je alles even moeten laten bezinken, wat ik me overigens helemaal voor kan stellen, dan kun je in de strandtent rustig een kopje koffie of thee drinken of iets lekkers eten.

Zandverhalen, J.P. Broekhoevenstraat 9-11

Brouwerij Eembier

Hoera voor bierbrouwerijen die voornamelijk door vrouwen worden gerund! Nee, gekkigheid natuurlijk maar ik moest het toch even benoemen. Sinds juni 2018 is het mogelijk om de splinternieuwe Brouwerij Eembier te bezoeken. Samen met een bierbrouwer verken je de brouwerij en word je uitgelegd hoe Eembier wordt gebrouwen. Ontzettend interessant, de brouwer neemt je namelijk echt mee van begin tot eind. Van wat is mout en welke soorten zijn er, tot het uiteindelijk bottelen van het bier.

De bieren van Eembier worden gebrouwen volgens het Reinheitsgebot. Dit betekent dat er gebrouwen wordt zonder toevoegingen en dat het bier dus allen wordt gemaakt van water, mout, hop en gist. En tóch verschillen alle bieren van smaak… hoe dat kan? Dat hoor je allemaal tijdens een uitgebreide rondleiding.

Vergeet niet om na de rondleiding een proefplankje te bestellen om direct drie Eembieren te kunnen proeven. Geen straf toch?

Brouwerij Eembier, Havenstraat 5b

Le Papillon

Tot slot Le Papillon, een restaurant in het centrum van Hanzestad Elburg waar menig Instagramvolger van mij laaiend enthousiast over werd toen ik zei dat ik hier ging eten. Snap ik wel hoor.

Het pand waarin Le Papillon is gevestigd deed in de 17e eeuw dienst als zeilmakerij en overal zijn de authentieke eigenschappen van het oude pand bewaard gebleven. Dit zorgt voor een onwijs gezellige setting. Het restaurant biedt plaats aan zo’n 50 personen en naast de begane grond kun je ook plaatsnemen bij de open haard op de vide of in de Botterkamer.

Eten bij Le Papillon voelt als zitten in een warm bad. Enorm gastvrije bediening, zalig eten, gezellige sfeer… Echt zo’n restaurant waar je heen gaat om eens goed en uitgebreid te eten.

Restaurant Le Papillon, Vischpoortstraat 15

Mocht je meer van Elburg willen zien dan is een uitgebreide stadstour met een stadsgids zeker aan te raden. Er zijn zoveel mooie plekjes in Elburg te vinden, teveel om allemaal in deze stadsgids op te nemen. Een aantal (toeristische) highlights die je eigenlijk niet mag missen tijdens een bezoekje aan Elburg:

• De muurhuisjes, piepkleine huisjes waar vroeger gezinnen met soms wel 10 kinderen woonden.
• Kazematten, 16e eeuwse bunkers van waaruit de vijand werd beschoten. Gelegen in de wallen van de stad.
• Vischpoort, momenteel nog niet open voor publiek maar het bestuur van Museum Elburg en diverse bewoners van de stad werken er hard aan om van de Vischpoort een Escape Room te maken.
• Museum Sjoel Elburg, een verhalenmuseum over het (on)gewone dagelijkse leven van Joodse families die vanaf 1700 in Elburg hebben gewoond.
• De Kloostertuin, de tuin van het huidige museum. Wordt in de zomermaanden regelmatig gebruikt voor concerten en andere evenementen. Een prima plek om even tot rust te komen.
• Touwslagerij, een van de weinige touwslagerijen van Nederland waar nog volgens de oude methode touw wordt geslagen. Bijzonder om te zien!

Dat was hem dan, vijf Hanzesteden op een rij. Tijdens mijn bezoek aan Elburg werd mij gevraagd wat ik nou de allerleukste Hanzestad vond, maar heel eerlijk? Hier kan ik geen antwoord op geven. Iedere stad heeft zo zijn charmes.

Wil je alle Hanzestadsgidsen nog even rustig nalezen, dan kan dat. Je vindt ze allemaal onderaan deze pagina.

In samenwerking met Gelderse streken